Η Τσικνοπέμπτη, η Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας του Τριωδίου, είναι μια ημέρα αφιερωμένη στο ψήσιμο κρέατος.
Η λέξη «Τσικνοπέμπτη» προέρχεται από την λέξη «τσίκνα» (η μυρωδιά του ψημένου κρέατος) και από την λέξη «Πέμπτη» και γιορτάζεται 11 ημέρες πριν την Καθαρά Δευτέρα.
Είναι μια ημέρα προετοιμασίας για τη μεγάλη νηστεία της Σαρακοστής πριν από το Πάσχα, μια προετοιμασία που έγκειται στην προσπάθεια να βιώσουμε τις επερχόμενες ημέρες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στη 2η εβδομάδα της περιόδου που εκκλησιαστικά ονομάζεται Τριώδιο, η οποία αποτελείται από τρεις εβδομάδες πριν εισέλθουμε στη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, δηλαδή την νηστεία πριν από το Πάσχα:
Την 1η εβδομάδα την Προφωνή ή Προφωνέσιμη ή και Απολυτή,
Την 2η εβδομάδα Κρεατινή ή Κρεοφάγος,
Την 3η εβδομάδα Τυρινή ή Τυροφάγος που πλέον δεν τρώγεται το κρέας αλλά τρώμε μόνο γαλακτοκομικά προϊόντα
Κατά τη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας του Τριωδίου, δηλαδή την Απολυτή σταματάει η συνηθισμένη νηστεία της Τετάρτης και της Παρασκευής, ενώ στη δεύτερη εβδομάδα της «Απόκρεω» ίσχυε η νηστεία και έτσι η Τσικνοπέμπτη αποκτά ιδιαίτερη σημασία και εθεωρείτο εορτάσιμη ημέρα και το τραπέζι είναι γιορτινό αφού έρχεται μετά από νηστεία και την επομένη έχουμε πάλι νηστεία, δηλαδή προετοιμασία για τα επερχόμενα.
Ο λόγος που έχει καθιερωθεί αυτή η γιορτή να γίνεται ημέρα Πέμπτη είναι πως η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί σημαντικές τις νηστείες της Τετάρτης και της Παρασκευής, οπότε και έγινε επιλογή της ενδιάμεσης ημέρας από την Τετάρτη και την Παρασκευή, δηλαδή την Πέμπτη.
Επειδή με τον τρόπο που έχει καθιερωθεί το μαγείρεμα της Τσικνοπέμπτης, στα κάρβουνα ή τηγανισμένο, αναδύεται έντονη τσίκνα-κάπνα, ονομάζεται Τσικνοπέμτη.
Έχει καθιερωθεί να κυριαρχεί το κόκκινο χρώμα την Τσικνοπέμπτη, είτε το κρέας είναι αυτό, είτε το κρασί, για να μας θυμίσει το Πάσχα και την χαρά της Αναστάσεως.
Τσικνοπέμπτη: Παραδοσιακά έθιμα σε όλη την Ελλάδα
Η Τσικνοπέμπτη γιορτάζεται με διαφορετικούς τρόπους σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, με έθιμα που διατηρούνται εδώ και αιώνες.
Κέρκυρα – Τα Κορφιάτικα Πετεγολέτσια: Στην παλιά πόλη της Κέρκυρας, το βράδυ της Τσικνοπέμπτης, οι κάτοικοι συγκεντρώνονται στην περιοχή «Κουκουνάρα» για να συμμετάσχουν στα Πετεγολέτσια – ένα είδος δημόσιου κουτσομπολιού που διαδραματίζεται σε πλατείες και δρόμους.
Πάτρα – Η Γιαννούλα η Κουλουρού: Στην Πάτρα, η Γιαννούλα η Κουλουρού, μια θρυλική φιγούρα της πόλης, πρωταγωνιστεί σε ένα χιουμοριστικό έθιμο. Η ίδια πιστεύει λανθασμένα ότι ο Ναύαρχος Ουίλσον είναι ερωτευμένος μαζί της και ότι θα έρθει να την παντρευτεί. Ντύνεται νύφη και με τη συνοδεία των Πατρινών κατευθύνεται στο λιμάνι, προκαλώντας γέλιο και κέφι.
Σέρρες – Οι φωτιές της Τσικνοπέμπτης: Στις Σέρρες, οι κάτοικοι ανάβουν μεγάλες φωτιές στις αλάνες και ψήνουν το κρέας πριν πηδήξουν πάνω από τις φλόγες, ενώ κάποιος με χιούμορ αναλαμβάνει να κάνει τα «προξενιά» μεταξύ των παρευρισκομένων.
Κομοτηνή – Τα δώρα των αρραβωνιασμένων: Στην Κομοτηνή, οι οικογένειες καψαλίζουν την κότα που θα φαγωθεί την Κυριακή της Απόκρεω. Παράλληλα, τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια ανταλλάσσουν δώρα: ο αρραβωνιαστικός στέλνει στην αρραβωνιαστικιά του μια κότα (κούρκο), ενώ εκείνη τού προσφέρει μπακλαβά και μια γεμιστή κότα. Το έθιμο αυτό επιβεβαιώνει τη λαϊκή ρήση «ο έρωτας περνάει από το στομάχι».
Ηράκλειο Κρήτης – Οι μεταμφιεσμένοι στους δρόμους: Στο Ηράκλειο, μικροί και μεγάλοι φορούν αποκριάτικες στολές, βγαίνουν στους δρόμους, τραγουδούν και χορεύουν, δημιουργώντας μια γιορτινή ατμόσφαιρα γεμάτη κέφι.
