Στην Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης εισάγεται σήμερα για επεξεργασία το νομοσχέδιο για την επιστολική ψήφο.
«Η νέα κοινοβουλευτική χρονιά ξεκινάει τη Δευτέρα με ένα νομοσχέδιο, το οποίο πιστεύω ότι έχει έναν ιδιαίτερο συμβολισμό. Το πρωί θα είμαστε στη Βουλή για να υπερασπιστούμε το νομοσχέδιο που θεσπίζει για πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνικού κράτους το θεσμό της επιστολικής ψήφου» ανέφερε την Κυριακή σε εκδήλωση στην Πάτρα η υπουργός Εσωτερικών Νίκη Κεραμέως και πρόσθεσε: «Η επιστολική ψήφος είναι ένα μέτρο, το οποίο αφορά όλους τους Έλληνες που μένουν στο εξωτερικό, αλλά και όλους τους Έλληνες που είναι στην χώρα μας».
Αναφερόμενη στις διαδικασίες που θα ακολουθήσουν, η υπουργός Εσωτερικών είπε ότι «το νομοσχέδιο προγραμματίζεται να ψηφιστεί μέσα στον Ιανουάριο» και πρόσθεσε: «Στην συνέχεια, Φεβρουάριο, Μάρτιο και Απρίλιο θα είναι ανοικτή η πλατφόρμα για να δηλώσει κάποιος αν θέλει να ψηφίσει μέσω επιστολικής στις ευρωεκλογές του Ιουνίου. Τέλη Απριλίου κλείνει η πλατφόρμα, φεύγουν οι φάκελοι από το υπουργείο Εσωτερικών για όποιους έχουν ζητήσει να ψηφίσουν επιστολικά, τους λαμβάνουν περίπου 20 μέρες πριν από τις εκλογές και έχουν αρκετές ημέρες στην διάθεσή τους για να συμπληρώσουν την επιστολική ψήφο. Μόνο προαπαιτούμενο είναι να επιστρέψει η επιστολική ψήφος και να έχει φτάσει μέχρι την παραμονή των ευρωεκλογών, Σάββατο 8 Ιουνίου, στις 5:00».
Μιλώντας για την διασφάλιση της μυστικότητας της ψήφου, Νίκη Κεραμέως είπε ότι «έχουν ληφθεί όλες οι πρόνοιες για τη μυστικότητα, την ασφάλεια και την εγκυρότητα, με κωδικούς Taxis, με επιβεβαίωση με κωδικό ασφαλείας στο κινητό τηλέφωνο, με παρακολούθηση της πορείας του φακέλου για να ξέρει ο ψηφοφόρος ανά πάσα στιγμή που είναι ο φάκελός του, με χαρακτηριστικά γνησιότητας στους φακέλους και όλες τις δικλείδες ασφαλείας που έχουν οι καλύτερες διεθνείς πρακτικές και πολλές περισσότερες». Παράλληλα, υπογράμμισε ότι «θεσπίζουμε αυτό το μέτρο για να εξαντλήσουμε ως Πολιτεία όλα τα θεσμικά εργαλεία που χρειαζόμαστε, ώστε να παρακινήσουμε περισσότερο κόσμο να πάει να ψηφίσει».
Τι προβλέπει το νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή
Με το νομοσχέδιο αυτό καθιερώνεται για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας η δυνατότητα επιστολικής ψήφου στις ευρωεκλογές και στα δημοψηφίσματα για όλους τους Έλληνες πολίτες που είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους. Το νομοσχέδιο περιέχει διατάξεις για τον τρόπο εκλογής των ευρωβουλευτών και εναρμονίζεται με το θεσμικό πλαίσιο που ισχύει για τις εθνικές εκλογές.
Εισάγει επίσης διαδικασία εκκαθάρισης των εκλογικών καταλόγων με τη διαγραφή την 31η.10.2024, όσων σωρευτικώς έχουν γεννηθεί πριν από την 1η.1.1944, δεν έχουν υποβάλει οι ίδιοι ή δεν εμφανίζονται ως εξαρτώμενα πρόσωπα σε φορολογικές δηλώσεις του φορολογικού έτους 2022, δεν έχουν ελληνικό διαβατήριο σε ισχύ και δεν λαμβάνουν σύνταξη.
Επιπλέον λαμβάνονται μέτρα για τη διευκόλυνση άσκησης του εκλογικού δικαιώματος με φυσική παρουσία των ατόμων με αναπηρία και τη διευκόλυνση πρόσβασής τους στον προεκλογικό διάλογο.
Σύμφωνα με το ΥΠΕΣ, οι προωθούμενες διατάξεις παρέμειναν στη διαβούλευση για δύο εβδομάδες και τα σχόλια που διατυπώθηκαν ελήφθησαν υπόψη για την τελική διαμόρφωση του νομοσχεδίου.
Ενδεικτικά, ενσωματώθηκε πρόβλεψη για τη μετάδοση των προεκλογικών μηνυμάτων και με υπότιτλους, κατόπιν πρότασης της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ). Κατόπιν άλλης πρότασης, ενσωματώθηκε πρόβλεψη η ταυτοπροσωπία για τη συμπλήρωση του ψηφοδελτίου να πραγματοποιείται είτε μέσω gov.gr είτε με την αποστολή αποδεικτικού ταυτότητας όπως επίσης η απαγόρευση η αποστολή του φακέλου επιστροφής να γίνει από τρίτο πρόσωπο (εκτός από την περίπτωση ρητής εξουσιοδότησης).
Σκοπός του σχεδίου νόμου, όπως σημειώνεται στην εισηγητική έκθεση, είναι α) ο εκσυγχρονισμός του τρόπου εκλογής των ευρωβουλευτών, μεταξύ άλλων και μέσω της εισαγωγής της δυνατότητας άσκησης του εκλογικού δικαιώματος με επιστολική ψήφο για την εκλογή των ευρωβουλευτών της χώρας (ρύθμιση που πρόκειται να ισχύει και για τη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων), β) η περαιτέρω διευκόλυνση της συμμετοχής ατόμων με αναπηρία στην εκλογική διαδικασία.
Αναφέρεται επίσης ότι η εισαγωγή της επιστολικής ψήφου μπορεί να αποτελέσει ισχυρό κίνητρο για αύξηση της συμμετοχής, ιδίως όσον αφορά ειδικές κατηγορίες ψηφοφόρων.
Για τον σχεδιασμό της μεθοδολογίας της επιστολικής ψήφου, μελετήθηκαν εκτενώς περιπτώσεις εφαρμογής της ανά την Ευρώπη, στις ΗΠΑ και στην Αυστραλία. Σημαντικό βάρος δόθηκε στην πλήρη και αυστηρή ικανοποίηση των οδηγιών του Γραφείου Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Οργανισμού για την Ασφάλεια και την Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ).
Με το σχέδιο νόμου θεσπίζεται η δημιουργία ηλεκτρονικής εφαρμογής για την υποβολή αιτήσεων των εκλογέων για τη δυνατότητα άσκησης του εκλογικού τους δικαιώματος με επιστολική ψήφο. Δεν τίθεται κανένας περιορισμός, πέραν της εγγραφής του εκλογέα στους εκλογικούς καταλόγους. Επίσης δεν τίθεται κανένας γεωγραφικός περιορισμός και δεν απαιτείται η επίκληση οποιουδήποτε λόγου επιλογής της επιστολικής ψήφου.
Οι αιτήσεις μπορούν να υποβληθούν στην ηλεκτρονική εφαρμογή έως σαράντα ημέρες πριν από τη διενέργεια των εκλογών. Ο εκλογέας εισέρχεται στην εφαρμογή με τους προσωπικούς του κωδικούς-διαπιστευτήρια της Γ.Γ.Π.Σ.Ψ.Δ. (taxisnet/ΑΑΔΕ) και η αίτηση επιβεβαιώνεται με χρήση κωδικού μιας χρήσης σε κινητό τηλέφωνο και ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (One Time Password, OTP), για λόγους ασφαλείας.
Δεν εμπλέκονται στη διαδικασία τα πολιτικά κόμματα ή οι υποψήφιοι, είτε στην αποστολή είτε στην παραλαβή των φακέλων. Προβλέπονται αυστηρές ποινές σε όποιον διακινεί φάκελο ψηφοφορίας ή τον ανοίγει χωρίς αυτό να προβλέπεται από τις διατάξεις του νόμου.
Γίνεται ειδική μνεία για το ότι ο εκλογέας συνυποβάλλει υπεύθυνη δήλωση, με την οποία βεβαιώνει ότι συμπλήρωσε μόνος του το ψηφοδέλτιο και ότι εκφράζει την προσωπική του βούληση και μόνο. Το σχέδιο νόμου ορίζει ότι οι φάκελοι πρέπει να έχουν φτάσει στα χέρια της Επιτροπής Συλλογής Ψηφοδελτίων Επιστολικής Ψήφου έως τις 17:00 της παραμονής της ημέρας των εκλογών.
Για τη διασφάλιση της διαδικασίας και ιδίως της γνησιότητας της έκφρασης της λαϊκής βούλησης και της μυστικότητας της ψήφου:
1. Οι αιτήσεις των εκλογέων γίνονται σε ειδική ηλεκτρονική εφαρμογή με τα διαπιστευτήρια που έχει ο εκλογέας, ενώ χρησιμοποιείται κωδικός μιας χρήσης με χρήση κινητού τηλεφώνου και ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (άρθρο 8).
2. Δίνεται δυνατότητα υποβολής της αίτησης σε προξενεία και στα κέντρα εξυπηρέτησης πολιτών, με χρήση και της υπηρεσίας «my kep live». (παρ. 3 άρθρου 8).
3. Δεν μπορεί να ψηφίσει με φυσική παρουσία ο εκλογέας ο οποίος έχει δηλώσει ότι επιθυμεί να ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα με επιστολική ψήφο, παρά μόνο υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις στην περίπτωση που δεν απέστειλε τον φάκελο επιστροφής ή ο φάκελος δεν παρελήφθη εμπροθέσμως, ώστε να αποτραπεί η πιθανότητα διπλοψηφίας (παρ. 6 άρθρου 21).
4. Οι Επιτροπές Συλλογής Επιστολικής Ψήφου και οι Εφορευτικές Επιτροπές Διαλογής Επιστολικής Ψήφου προεδρεύονται από δικαστικό και τα μέλη τους είναι νομικοί. Αντιστοίχως, στις Εφορευτικές Επιτροπές Διαλογής Επιστολικής Ψήφου δεν μπορούν να διοριστούν εκλογείς ως μέλη εφορευτικών επιτροπών (άρθρα 15, 16).
5. Οι ειδικές κάλπες φύλαξης φακέλων επιστροφής επιστολικών ψήφων σφραγίζονται καθημερινά με ειδική διαδικασία και υπάρχει συνεχής καταγραφή σε κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης των χώρων όπου βρίσκονται. Το εκλογικό υλικό διατηρείται στο Πρωτοδικείο Αθηνών επί τριετία. Η Ελληνική Αστυνομία αναλαμβάνει τη φύλαξη του χώρου (παρ. 4 και 5 άρθρου 10).
6. Ορίζεται Γενικός Έφορος, Αντιπρόεδρος ή μέλος του Αρείου Πάγου, ο οποίος επιβλέπει τη διαδικασία (άρθρο 18).
7. Ο εκλογέας παρακολουθεί με σύστημα ιχνηλάτησης (tracking) την πορεία του φακέλου, μόλις αυτός αποσταλεί από το υπουργείο Εσωτερικών. (παρ. 4 άρθρου 11).
8. Οι εταιρίες ταχυδρομικών και ταχυμεταφορικών υπηρεσιών λειτουργούν και την παραμονή της ημέρας διεξαγωγής των εκλογών, ώστε να φτάσουν εγκαίρως οι επιστολικές ψήφοι (παρ. 2 άρθρου 14).
9. Λαμβάνεται ειδική μέριμνα για περιπτώσεις αντικατάστασης της αίτησης του εκλογέα και του ψηφοδελτίου δίχως να τίθεται σε κίνδυνο η μυστικότητα της ψήφου (άρθρο 12).
10. Οι φάκελοι ψηφοφορίας όπου βρίσκεται το ψηφοδέλτιο είναι ανώνυμοι και δεν μπορούν να ταυτοποιηθούν με τον εκλογέα (άρθρο 12).
Με το νομοσχέδιο αρχίζει εξάλλου διαδικασία εκκαθάρισης των εκλογικών καταλόγων, με χρήση των διαθέσιμων μητρώων του Ελληνικού Δημοσίου. Επίσης εισάγονται ρυθμίσεις για τη διευκόλυνση άσκησης του εκλογικού δικαιώματος των ατόμων με αναπηρία.