Στις εκλογές του 2019 ένας καλός φίλος ήταν υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος στα Χανιά και καθώς τον έβλεπα να απουσιάζει (κυριολεκτικά) από παντού, διερωτήθηκα αν έχει αποσύρει την υποψηφιότητα του ή αν έχει παραδώσει τα όπλα και -απογοητευμένος- εγκατέλειψε τον προεκλογικό αγώνα.
Τον πήρα λοιπόν τηλέφωνο και βγήκαμε για καφέ (να τον δει και… θεού πρόσωπο) και, αφού του κατέθεσα τον προβληματισμό μου, έμεινα κυριολεκτικά άφωνος μ’ αυτά που μου είπε… «Εγώ φίλε, όχι μόνο θα εκλεγώ σίγουρα, αλλά θα είμαι κι από αυτούς που θα πάρουν τους περισσότερους σταυρούς. Θα το δεις…!»
Δεν πίστευα στ’ αυτιά μου, αλλά δεν μπόρεσα να συγκρατηθώ και αποφάσισα να φρενάρω την υπεραισιοδοξία του φίλου μου.
«Καλά ρε συ, είσαι απών από παντού, δεν κυκλοφορείς σχεδόν καθόλου, στο ραδιόφωνο δεν βγαίνεις όπως πολλοί υποψήφιοι, ούτε σε εφημερίδες δημοσιοποιείς την υποψηφιότητα σου, πως θα εκλεγείς;», του απάντησα με ύφος λίγο επιθετικό, όπως μου επιτρέπει η μακροχρόνια φιλία μας.
«Τι να τα κάνω εγώ αυτά που μου τρώνε τσάμπα τον χρόνο και κοστίζουν κιόλας! Εγώ προβάλλομαι από το Facebook που με βλέπουν χιλιάδες άτομα και είναι και τσάμπα! Ξέρεις πόσα likes μαζεύει κάθε ανάρτηση μου;», ήταν η τσεκουράτη απάντηση του φίλου μου. Τόσο τσεκουράτη ήταν που δεν μου επέτρεψε να συνεχίσω την συζήτηση επί του θέματος κι έτσι περιοριστήκαμε στα «περί ανέμων και υδάτων».
Το μόνο που του είπα, λίγο πριν αποχαιρετιστούμε, ήταν να ξανασκεφτεί τον τρόπο που προβάλλει την υποψηφιότητα του, όχι γιατί δεν θα το βοηθήσει ΚΑΙ το Facebook, αλλά γιατί ΑΠΟ ΜΟΝΟ ΤΟΥ δεν είναι ικανό να του εξασφαλίσει την εκλογή. Κούνησε το κεφάλι του και μόνο που δεν μου θύμισε την κούνια που με κούναγε…
Πέρασαν οι μέρες και φτάσαμε στη βραδιά των εκλογών. Τον πήρα τηλέφωνο πολλές φορές, αλλά απάντηση δεν πήρα. Κι εκεί που έβλεπα τη σταυροδοσία των υποψήφιων δημοτικών συμβούλων, μια κρυάδα την ένιωσα. Ο φίλος μου μετά βίας είχε ξεπεράσει τους 100 σταυρούς, όσο για την σειρά κατάταξης, ας μην το συζητάμε. Απογοητευτική…
Τον ξαναείδα μετά από αρκετό καιρό και από τότε δεν συζητήσαμε ποτέ ξανά για εκείνες τις εκλογές.
Δυστυχώς και ο φίλος μου πάτησε την πεπονόφλουδα που λέγεται μέσα κοινωνικής δικτύωσης, την οποία δυστυχώς πάτησαν πολλοί σ’ εκείνες τις εκλογές, όπως -απ’ ότι διαπιστώνω- την πατάνε αρκετοί και κατά την τρέχουσα προεκλογική περίοδο.
Κατ’ αρχήν οι υποψήφιοι θα πρέπει να γνωρίζουν ότι ένα μεγάλο μέρος -κυρίως των νέων 18-30 ετών- έχουν μετακομίσει σχεδόν αποκλειστικά στο Instagram και στο Tik Tok και δεν θυμούνται ούτε τους κωδικούς του Facebook.
Δεύτερον, το Facebook, το τελευταίο δεκάμηνο έχει «φρενάρει» την ευρεία προβολή των αναρτήσεων κι ενώ εσύ πιστεύεις ότι σε βλέπουν οι πάντες, το κοινό σου έχει περιοριστεί δραματικά.
Επίσης, όσοι μετράνε τα likes, καλό θα ήταν κατ’ αρχήν να διαπιστώσουν αν εκείνοι που τα κάνουν ψηφίζουν στον ίδιο Δήμο, ενώ υπάρχουν και πάρα πολλοί που κάνουν like και εύχονται «καλή επιτυχία» στους πάντες!
Και φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ένα μεγάλο ποσοστό πολιτών -και μάλιστα αυτών που είναι πολιτικοποιημένοι και πάνε σίγουρα στις κάλπες- είτε δεν διαθέτει προφίλ στο Facebook είτε -αν διαθέτει- μπαίνει ελάχιστα έως καθόλου.
Αναμφισβήτητα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν το νέο πεδίο, πέραν των παραδοσιακών μέσων, όπου η πολιτική βρήκε εδώ και μερικά χρόνια πρόσφορο έδαφος για τη διεξαγωγή του δημόσιου διαλόγου.
Ειδικά τα τελευταία 15 χρόνια έχουν γίνει τεράστια βήματα για τη μετατόπιση του πολιτικού διαλόγου από τους παραδοσιακούς τρόπους, προς τα social media.
Μπορούν όμως τα social media να «εκλέξουν» βουλευτή, δήμαρχο ή δημοτικό σύμβουλο; Στο ερώτημα αυτό απαντούν άνθρωποι που έχουν ασχοληθεί πολύ με την επικοινωνία.
«Δεν μπορούν από μόνα τους»
Όπως η δρ. Χριστιάνα Καραγιάννη, Λέκτορας με ειδικότητα «Μέσα Επικοινωνίας και Πολιτισμικές Μελέτες» στο Τμήμα Δημοσιογραφίας, Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Frederick, η οποία τονίζει: «Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να παίξουν όντως ρόλο σε μια εκλογική αναμέτρηση αλλά ίσως όχι με τον τρόπο που οι περισσότεροι νομίζουν. Αδιαμφισβήτητα μπορούν να αποτελέσουν ένα εργαλείο προώθησης (προβολής) για τους υποψηφίους σε περίοδο εκλογών που μπορεί να τους βοηθήσει να κερδίσουν ψήφους. Θεωρώ πως δεν μπορούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, από μόνα τους, να παίξουν τόσο καθοριστικό ρόλο σε οποιεσδήποτε εκλογές, τουλάχιστον όχι ακόμη, ώστε να υπερισχύσουν αυτής της κουλτούρας και να καθορίσουν απόλυτα την εκλογή κάποιου υποψηφίου».
«Ιδανικός ο συνδυασμός»
«Tα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένα σημαντικό εργαλείο για τον υποψήφιο δήμαρχο, ακόμη και για κάποιον που είναι υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος, που θέλει να απευθυνθεί σε εν δυνάμει ψηφοφόρους», σημειώνει ο βραβευμένος σε θέματα πολιτικής επικοινωνίας και εκλογών Γεράσιμος Ζαγορίτης, προσθέτοντας όμως πως «οποιοσδήποτε σας πει ότι μπορεί κάποιος να εκλεγεί μόνο μέσα από το διαδίκτυο σας λέει ψέματα. Ο υποψήφιος, όμως, που εκμεταλλεύεται τις δυνατότητες της τεχνολογίας και τις συνδυάζει σωστά με άλλες παραδοσιακές μορφές εκστρατείας (εφημερίδες, ραδιόφωνα, προσωπικές επαφές) είναι σίγουρο ότι έχει σημαντικό πλεονέκτημα».
Το «like» δεν σημαίνει ψήφο
«Εγώ αυτό που λέω πάντα είναι ότι το ‘like’ δεν είναι ψήφος» λέει ο ιδρυτής της Ierax Analytix Χάρης Λαλάτσης. Και εξηγεί «γιατί μπορεί εγώ ως πολιτικός να εμφανίζομαι πάρα πολύ συχνά στα social media. Αλλά το θέμα είναι εάν αυτοί που θα πάνε να ψηφίσουν, πρώτον είναι στα social media κι αν επηρεάζονται πραγματικά από αυτά. Δηλαδή η νέα γενιά, οι άνθρωποι κάτω των 30 χρόνων δεν πηγαίνουν να ψηφίσουν όσο οι πολίτες άνω των 50 χρόνων. Άρα πολλές φορές ίσως αξίζει πολύ περισσότερο το κλασσικό να πάω μια επίσκεψη στη λαϊκή αγορά ή σε ένα ΚΑΠΗ και να σφίξω χέρια από το να κάνω ένα post στα social media και να πάρω 400 ‘likeς’. Γιατί μπορεί να πάρω ‘likeς’ αλλά αυτά δεν σημαίνουν ψήφο. Γιατί πολύ πιθανόν αυτό το νεανικό κοινό να μην πάει να ψηφίσει την Κυριακή».
*Ο Αντώνης Μουντάκης είναι δημοσιογράφος – εκδότης της εφημερίδας «Νέοι Ορίζοντες Κρήτης» και Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Ιδιοκτητών Επαρχιακού Τύπου.